συγχωρήσωμεν αδελφοί

Αγαπητοί χριστιανοί,

Ένα από τα μεγάλα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος και ένα από τα μεγάλα γνωρίσματα του πραγματικού χριστιανού είναι η συγχωρητικότητα. Όλοι γνωρίζουμε το μοναδικό και ανεπανάληπτο παράδειγμα του Κυρίου μας, ο οποίος πάνω από το ύψος του σταυρού, είπε εκείνον τον αθάνατο και αιώνιο λόγο: «Πάτερ άφες αυτοίς, ού γαρ οίδασι τι ποιούσι». Πατέρα συγχώρεσέ τους, δεν γνωρίζουν τί κάνουν. Όχι απλώς τους συγχώρεσε ο Κύριος, αλλά στην ύψιστη εκείνη στιγμή της οδύνης και του πόνου, προσευχήθηκε στον ουράνιο πατέρα και τους δικαιολόγησε και ζήτησε να συγχωρέσει τους σταυρωτές του.

Όλοι, επίσης, γνωρίζουμε την Κυριακή Προσευχή το Πάτερ ημών. Είναι η προσευχή την οποία μας παρέδωσε ο Κύριος, γι’ αυτό πρέπει πάντα να λέμε αυτήν την προσευχή και όταν την λέμε κάνουμε υπακοή στον Κύριο και καίμε τον διάβολο. Με το Πάτερ ημών, λέμε δύο μεγάλες αλήθειες. Η πρώτη είναι ότι έχουμε όλοι έναν κοινό πατέρα. Η δεύτερη είναι ότι είμαστε όλοι αδέλφια μεταξύ μας και σαν αδέλφια ζητούμε από τον Θεό να μας συγχωρέσει και να συγχωρούμε κι εμείς αυτούς οι οποίοι μας έφταιξαν. Αυτό το οποίο λέμε στην Κυριακή Προσευχή το θυμόμαστε όλοι, αλλά έχει ένα μυστικό βάθος και νόημα. Σ’ αυτό το αίτημα που λέμε στην Κυριακή Προσευχή, Πάτερ συγχώρεσε τις αμαρτίες μας όπως κι εμείς συγχωρούμε αυτούς οι οποίοι μας έφταιξαν, δεν είναι απλώς η φαινομενική ανταποδοτικότητα των λόγων, δηλαδή συγχωρούμε εμείς και συγχωρεί εμάς ο Θεός. Εμείς συγχωρούμε ανθρώπους. Φταίξαμε ή μας έφταιξαν άνθρωποι. Όταν εμείς συγχωρούμε τους ομοίους μας ανθρώπους γι’ αυτό που μας έφταιξαν, ο Θεός δεσμεύεται να συγχωρέσει εμάς που είμαστε σε άλλο επίπεδο μπροστά στα μάτια του Θεού. Εμείς οι άνθρωποι όμως φταίξαμε στον δημιουργό μας Θεό. Αυτό μας δημιουργεί μια βαθύτατη αίσθηση ότι ο Θεός θέλει πάρα πολύ να συγχωρούμε και θέλει πάρα πολύ να έχουμε μεταξύ μας ενότητα και αγάπη. Ναι, να συγχωρήσω έναν άνθρωπο που με έφταιξε, αλλά εγώ συγχωρούμαι για όσα έφταιξα στον άπειρο Θεό. Λέει ο Θεός από ψηλά: «εσείς οι άνθρωποι, κάτω, αν συγχωρήσετε ο ένας τον άλλο, σας συγχωρώ κι εγώ αφού σε άλλη περίπτωση δεν θα ανεχόμουνα το παραμικρό. Σας συγχωρώ όμως, κατεβαίνω στο επίπεδό σας. Συγχωρήστε εσείς και θα συγχωρήσω κι εγώ.» Έτσι τα κανόνισε ο Θεός για να έχουμε οι άνθρωποι μεταξύ μας αγάπη και ομόνοια.

Στο πνεύμα της Κυριακής Προσευχής είναι και η παραβολή των δύο χρεοφειλετών. Ας θυμηθούμε: «ένας δούλος χρωστούσε στον βασιλιά άπειρο, μυθικό ποσό, μύρια τάλαντα. Και τον κάλεσε μπροστά του ο βασιλιάς και του λέει: κοίταξε να δείς, μου χρωστάς αυτό το άπειρο ποσό, φρόντισε να μου το εξοφλήσεις διότι θα πουληθείς εσύ και η γυναίκα σου και τα παιδιά σου. Κι αυτός έπεσε στα γόνατα και είπε με κλάματα: Κύριε, δεν βγαίνω πέρα, δεν μπορώ να κάνω αυτήν την εξόφληση. Και επειδή παρεκάλεσε τον κύριο και ο κύριος ήταν πολυεύσπλαγχνος, τον συγχώρησε και έσβησε την οφειλή. Μόλις όμως αυτός βγήκε έξω, βρήκε τον σύνδουλό του και για ένα ασήμαντο ποσό τον έπνιγε και στο τέλος τον έβαλε στη φυλακή. Αυτό όμως δεν άρεσε στους άλλους και πήγαν το είπαν στον βασιλιά και ο βασιλιάς κάλεσε τον πονηρό και αχάριστο δούλο και τον έκλεισε στη φυλακή ώσπου να ξεπληρώσει το χρέος.» Και είπε ο Χριστός: έτσι θα πάθουμε εάν δεν συγχωρούμε από την καρδιά μας αυτούς που μας έφταιξαν. Δεν είναι απλό. Να πούμε, δηλαδή, μια καλημέρα και τελειώσαμε; Ή βρεθήκαμε σ’ ένα γάμο ή μια κηδεία κάναμε μια τυπική χειραψία και ενώ είχαμε μαλλιοτραβηχτεί και ίσως είχαμε φτάσει στα δικαστήρια, έληξε το θέμα; Είπαμε ένα γεια μέσα από τα δόντια μας και νομίζουμε ότι έτσι λήξαμε τη διένεξη ετών! Δεν έληξε. Θα πεί κάποιος: στην αναβροχιά καλό είναι και το χαλάζι. Αλλά εμείς δεν είμαστε αυτού του συνθήματος: ψεκάστε, σκουπίστε τελειώσατε. Όχι έτσι. Αν θέλουμε να κάνουμε κάτι σοβαρό και σωστό θα πρέπει να ακούσουμε τον λόγο του Κυρίου: συγχωρήτε μέσα από την καρδιά σας. Πρέπει οπωσδήποτε να φτάσουμε σ’ αυτό το σημείο διότι αναγκαία και ικανή συνθήκη για να φτάσω στην θεία κοινωνία είναι να συγχωρήσω τους εχθρούς μου. Πάμε στην εξομολόγηση και λέμε: δεν έχω μίσος, δεν έχω κακία, καλημέρα όμως δεν μπορώ να του πω. Παίζουμε με τις λέξεις. Άλλοι λένε: λέω καλημέρα, αλλά δεν μου λέει καλημέρα. Προσπαθώ να μιλήσω αλλά δεν βρίσκω ανταπόκριση. Δεν είναι έτσι τα πράγματα.

Να ρωτήσω:

• Πόσο προσευχήθηκες γι’ αυτόν που δεν σου λέει καλημέρα;

• Πόσο έκλαψες για την ψυχή που πάσχει απέναντί σου;

• Πόσο φρόντισες να επανέρθετε στην πρώτη κατάσταση της αγάπης και της επικοινωνίας;

• Έκανες ένα πρόσφορο να το πας στην εκκλησία με το όνομά του;

• Τί κάνεις για να αρθεί αυτή η θλιβερή κατάσταση;

• Μήπως σε βολεύει ή σε ευχαριστεί;

Σκεφτείτε ότι υπάρχουν αδέρφια που βρίσκονται σ’ αυτόν τον βόρειο πόλο συναισθημάτων. Σ’ ένα μίσος και σ’ ένα παγωμένο πνευματικό περιβάλλον. Ο Κύριός μας στην Επί του Όρους ομιλία Του μίλησε με τα πιο ωραία λόγια για τις μεταξύ μας σχέσεις. Ακούστε τι είπε: «Εγώ δε λέγω υμίν, αγαπάτε τους εχθρούς υμών, ευλογείτε τους κατηραμένους υμάς, καλώς ποιείτε τοις μισούσιν υμάς. Προσεύχεστε υπέρ των επηρεαζόντων και διωκόντων υμάς, ότι γένητε οι υιοί του πατρός μου του εν τοις ουρανοίς ότι τον ήλιον αυτού ανατελεί επί πονηρούς και αγαθούς και βρέχει επί δικαίους και αδίκους» δηλ. «Εγώ σας λέγω: να αγαπάτε τους εχθρούς σας και να λέτε καλά λόγια στο Θεό για τους ανθρώπους που σας καταριούνται. Καλά πράγματα να κάνετε σ’ αυτούς που σας μισούν και για αυτούς που σας ενοχλούν και πειράζουν, να προσεύχεστε για να γίνετε παιδιά του ουράνιου πατέρα που ανατέλει τον ήλιο για τους πονηρούς και αγαθούς και που βρέχει για δικαίους και αδίκους.»

Τι σημαίνει η λέξη συγχώρεση; Είναι απλώς να πω χαίρεται και να σπάσω τον πάγο; Να πω καλημέρα μ’ ένα πρόσωπο που δεν τα πάμε καλά; Συγχωρώ σημαίνει συμπορεύομαι, χωρώ μαζί με κάποιον, βαδίζω δίπλα-δίπλα στον ίδιο δρόμο, συνυπάρχω και συμβιώνω με έναν άνθρωπο. Συνεπώς, η αρετή της συγχωρητικότητας έχει μεγάλη ευρύτητα και άπειρο περιεχόμενο. Σημαίνει βεβαίως να μην έχω κακία, να μην έχω μνησικακία στην καρδιά μου, να μην θυμάμαι το κακό που μου έκαναν. Σημαίνει να μπω στην θέση του άλλου, να τον δικαιολογήσω και να βρω ελαφρυντικά για το κακό που μου έκανε. Γιατί εγώ εισπράττω το αποτέλεσμα μιας ενέργειας, ενός ανθρώπου, μιας ψυχής. Το βάθος δεν το ξέρω. Κι αν προσπαθήσω να ερευνήσω το βάθος των ενεργειών και την αιτία των ενεργειών ενός ανθρώπου, θα εκπλαγώ διότι βλέπω μόνο την επιφάνεια. Πρέπει, λοιπόν, να μην έχουμε μνησικακία. Να μπω στη θέση του άλλου και να ερευνήσω και να ρωτήσω γιατί μου φέρεται έτσι. Από την άλλη μεριά θα πρέπει να προσευχηθώ γι’ αυτόν τον άνθρωπο, να βάλω ανθρώπους να του μιλήσουν. Ο Κύριος το λέει: εάν σου φταίει ο αδελφός σου ή έχει κάτι εις βάρος σου, θα πας και θα είσαι εσύ και αυτός. Αν σε ακούσει τον κέρδισες. Εάν δεν σε ακούσει, θα πάρεις άλλον έναν και πάτε να του μιλήσετε. Εάν δεν σας ακούσει θα το πείς στην εκκλησία. Αν και αυτούς δεν τους ακούσει δεν θα έχεις κάτι μέσα σου, αλλά αυτός θα είναι ξένος για σένα. Άρα εγώ πρέπει να στήσω γέφυρες, να ερευνήσω τον εαυτόν μου, μήπως φταίω και δεν το έχω καταλάβει, μήπως του έδωσα κάποια αφορμή με τους μορφασμούς μου, με τις κινήσεις μου, κάποια στιγμή που φέρθηκα εγωιστικά στο περιβάλλον και όλοι από κάτω με αναγνωρίζουν και αυτός ζήλεψε ή λυπόταν μέσα του. Οφείλω να τον δω σαν έναν δικό μου άνθρωπο και να τον συγχωρήσω όπως η μάνα συγχωρεί τα παιδιά της που ό,τι κι αν της κάνουν, στο τέλος τα αγαπά και τα συγχωρεί. Μπορώ να τον δω με τέτοια μητρικά σπλάγχνα; Τότε έχω φτάσει σε ένα υψηλό πνευματικό επίπεδο.

Επίσης, ερευνώντας αυτήν την κατάσταση και προσπαθώντας να συγχωρήσω έναν άνθρωπο, θα πρέπει να μην μείνω μόνο στο συγκεκριμένο πρόσωπο, αλλά στον υποκινητή που δεν είναι άλλος παρά ο διασπάστης και διαστρεβλωτής διάβολος.

Ένα άλλο σημείο, είναι ότι θα πρέπει να δω μήπως έφταιξα εγώ. Όλοι μας ισχυριζόμαστε ότι δεν φταίξαμε εμείς. Ας δούμε μερικά παραδείγματα. Να ρωτήσω πόσο αγάπησες από την πρώτη στιγμή την συνυφάδα σου. Αυτήν τη στιγμή δεν τα πάτε καλά και έχεις παράπονα και με το δίκιο σου, ότι λέει λόγια, δεν σε χωνεύει. Το ίδιο ισχύει και για τους άνδρες. Αλλά εσύ ήσουνα λίγο μεγαλύτερη και αυτή ήρθε, μπήκε στην οικογένειά σας. Πόσο την αγάπησες; Πόσο προσευχήθηκες; Πόσο φρόντισες αυτή η γυναίκα που ήρθε καινούρια στο σπίτι σας, στο σόϊ σας, να γνωρίσει την αληθινή πίστη, τον αληθινό Θεό, την μετάνοια και την εξομολόγηση; Πήγαινες τότε στα προικιά και κοίταζες μόνο τα εξωτερικά, τα κοσμικά και δεν ενδιαφέρθηκες για την γυναίκα αυτή να την κάνεις πρώτα φίλη του Χριστού και μετά δική σου φίλη. Έφταιξες γιατί δεν έδειξες κανένα πνευματικό ενδιαφέρον και αυτό τώρα σε εκδικείται. Στον Κώστα εγώ δεν έφταιξα φανερά το παραμικρό. Όταν τον βλέπω τον χαιρετάω τυπικά και ευγενικά. Μέσα μου όμως δεν τον αποδέχομαι και όταν βρίσκομαι σπίτι μου με τους δικούς μου τον σχολιάζω και τον κατακρίνω. Βέβαια ο τύπος και η ευγένια μου λένε ότι πρέπει να είμαι ευγενικός και να μην εκδηλώνω τα συναισθήματά μου, αλλά τις κουβέντες που κάνω στην τραπεζαρία ή στο καθιστικό όταν θάβω τον άλλον, τις ακούει και ο διάβολος, και όταν συναντιόμαστε δεν μου μιλάει λες και αισθάνεται ότι εγώ μέσα μου δεν τον αγαπώ. Ναι, δεν τον αγαπώ και είμαι και υποκριτής. Άλλα στο σπίτι και άλλα στην πλατεία. Αυτήν όμως την υποκρισία την καταλαβαίνει και χαίρεται ο διάβολος και ενεργοποιεί τις μυστικές πνευματικές δυνάμεις και επιτρέπει ο Θεός αυτός ο άνθρωπος εμένα να μην μου λέει καλημέρα. Δηλαδή, οι παγκάκιστοι και παμπόνηροι δαίμονες έχουν πλεκτάνες και παγίδες για να χωρίσουν τον κόσμο και αυτούς που θα έπρεπε να είναι αγαπημένοι.

Γίνεται ένα κακό. Εάν ζητήσω αμέσως να εκδικηθώ και να πάρω το δίκιο με τα χέρια μου, τότε ο Θεός μένει στην άκρη και δεν επεμβαίνει. Εάν ταπεινωθώ και πω: Κύριε, δεν θέλω να κάνω κακό, δεν θέλω να δώσω τόπο στο διάβολο, σε παρακαλώ επειδή η βία γεννά βία, φρόντισε εσύ και ρύθμισε εσύ την κτάσταση, τότε ο Θεός θα δει το δικό μου άδειασμα, την δική μου ταπείνωση από την εκδικητικότητα και θα μας πει: εγώ θα αποδώσω την δικαιοσύνη, και τότε τα πράγματα μπαίνουν στη θέση τους.

Εμείς σαν άνθρωποι άλλοτε φταίμε και άλλοτε όχι. Ό,τι όμως μας συμβαίνει πρέπει να το βλέπουμε με το μάτι του Θεού. Έτσι λύνονται τα προβλήματα και όχι με την εκδικητικότητα αφού βάση της είναι ο εγωισμός. Κέντρο γίνεται το εγώ μου, δεν φεύγω από τον εαυτό μου και δεν ερευνώ τις αιτίες των πραγμάτων. Για όλους συνήθως φταίνε οι άλλοι. Ο Αδάμ, μόλις τον ανακάλυψε ο Θεός, είπε ότι φταίει η Εύα, και η Εύα ότι φταίει το φίδι. Και οι δύο τελικά είπαν ότι φταίει ο Θεός που δημιούργησε το φίδι.

Για να μπορέσω να συγχωρήσω κάποιον εύκολα, πρέπει:

Πρώτον να σκεφτώ την αγάπη του Θεού για μένα. Αυτή τη στιγμή ζω, περπατώ, μιλώ ενώ θα έπρεπε να είμαι δεμένος και τιμωρημένος. Ο Θεός με ανέχεται επάνω στη γη και μου δίνει ευκαιρίες καταρτισμού και καλλιέργειας. Αυτή είναι η αγάπη του Θεού για μένα που πρέπει να με συγκινεί και να γεμίσει την καρδιά μου ώστε να μην έχει χώρο για εχθρότητες και εκδικητικότητες.

Δεύτερον πρέπει να βάλω καλό λογισμό γι’ αυτόν που με αδικεί και με βλάπτει.

Τρίτον ότι αυτός ο άνθρωπος ίσως δεν εξομολογείται και πιθανόν δεν κοινωνεί. Εδώ άνθρωποι που κοινωνούν και εξομολογούνται κάνουν τέτοια και χειρότερα και όχι σε ξένους αλλά σε δικούς τους και εκδικούνται και αδικούν και τα παιδιά τους και τα αδέρφια τους και τους γονείς τους και τους κλείνουν στο γηροκομείο. Άλλους αδικούν με λόγια και άλλους με πράξεις. Λοιπόν τί να περιμένει κανείς από κάποιον που δεν έχει πνευματική αγωγή, δεν ακούει λόγο Θεού, δεν έχει πνευματικό πατέρα; Διότι αν είχε σίγουρα θα ήταν καλύτερός μου.

Τέταρτον θα πρέπει να είμαστε και ειρηνοποιοί, δηλαδή να σπεύδουμε να ενώνουμε τους ανθρώπους. Πολλοί άνθρωποι κάνουν συνοικέσια. Οι συμφιλιώσεις είναι καλύτερες, διότι στα συνοικέσια μπορεί να ακούσεις και λόγια, ενώ στις συμφιλιώσεις ο Θεός θα χαρεί, οι άγγελοι θα πανηγυρίζουν και οι άνθρωποι θα σε μακαρίζουν.

Αγαπητοί μου,

Εάν έχετε κάτι με κάποιον, να ζητήσετε συγχώρηση και να δώσετε συγχώρηση. Εισοδεύουμε στην Μ. Τεσσαρακοστή και ετοιμαζόμαστε κι εμείς να συμπάσχουμε με τον Χριστό. Ας προσπαθήσουμε σας παρακαλώ να κάνουμε πράξη τον λόγο Του: «άν έχεις κάτι με κάποιον, άφησε το δώρο σου μπροστά στο θυσιαστήριο και πήγαινε πρώτα να τα βρείτε και μετά έλα να κάνεις την προσφορά σου στον Θεό.» Δεν έχουμε αρκετό χρόνο μπροστά μας. Να κάνουμε τώρα την αυτοκριτική μας και την έρευνα στην ψυχή μας. Να κάνουμε μια ειλικρινή εξομολόγηση και να ζητήσουμε την βοήθεια του Θεού και των καλών ανθρώπων να μεσολαβήσουν και να συμφιλιώσουν τα πράγματα. Να ταπεινωθούμε και να ζητήσουμε συγγνώμη και να δώσουμε την συγγνώμη μας σε όσους μας έφταιξαν. Και ο Θεός της αγάπης και της συγχωρήσεως, θα συγχωρήσει και τα δικά μας προς Αυτόν πλημμελήματα και αμαρτήματα.

Γένοιτο.

π. Σεραφείμ Ζαφείρης ιεροκήρυκας Ι.Μ. Φθιώτιδος

επεξεργασία π.Γεώργιος Κατζιγκάς